تأثیر سولفات روی در زی‌فزونی و تغییرات ریخت‌شناختی ارقام بهاره‌ گندم

امروزه افزایش درصد روی دانه از راه زی‌فزونی[1]، به یکی از مهم‌ترین راهکارها جهت افزایش میزان این عنصر در دانه تبدیل شده است. برای بررسی تأثیر روی بر ویژگی‌های مورفوفیزیولوژیک و ویژگی‌های کمی و کیفی عملکرد گندم، پژوهشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارها عبارت بودند از پنج رقم گندم بهاره، شامل ارقام دریا، شیرودی، آرتا، تجن و 19-N-80 (به‌عنوان فاکتور اول) و پنج سطح کودی شامل مقادیر صفر، 25‌کیلوگرم در هکتار کاربرد خاکی سولفات روی (ZnSO47 H2O) در زمان کاشت، افشانه‌کردن 5/0 درصد سولفات روی  به‌ترتیب در مراحل شکمی، شکمی و شیری دانه، و شیری و خمیری دانه( به‌عنوان فاکتور دوم). ارزیابی داده‌ها نشان داد که کاربرد خاکی سولفات روی توانست وزن خشک گیاهچه‌ها، درصد سبز گیاهچه‌ها، سطح برگ‌ بوته، وزن خشک برگ، ارتفاع بوته، درازای سنبله، شمار پنجه‌ها را نسبت به شرایط عدم کاربرد خاکی این عنصر به‌طور معناداری (در سطح احتمال یک درصد) افزایش دهد. در مورد عملکرد دانه، کاربرد خاکی سولفات روی در مقایسه با سایر تیمارها موجب افزایش معنادار (در سطح احتمال یک درصد) در این مؤلفه گردید. این در حالی بود که تیمارهای متعلق به افشانه کردن روی تفاوت معناداری را در این راستا با یکدیگر نشان ندادند. رقم‌های شیرودی و N-80-19  به‌ترتیب با 7/1732 و 8/1984 کیلوگرم در هکتار کمترین و ارقام تجن، دریا و آرتا به‌ترتیب با مقادیر 4/2491، 4/2434 و 2/2386 کیلوگرم در هکتار بیش‌ترین عملکرد دانه را حاصل نمودند. افشانه کردن سولفات روی در تیمار شیری-خمیری منجر به بیشترین میزان این عنصر در رقم دریا گردید. به‌عنوان نتیجه نهایی می‌توان اذعان داشت چنانچه هدف افزایش عملکرد دانه‌ای گندم باشد کاربرد سولفات‌روی در مراحل آغازین رشد سودمندتر از مراحل نهایی خواهد بود. از سوی دیگر، زی‌فزونی روی بر خلاف عملکرد، بیش‌تر از کاربرد این عنصر در مراحل پایانی رشد متأثر می‌گردد. ازاین‌رو، کاربرد خاکی و برگی سولفات‌روی خواهد توانست موجب افزایش توأم روی دانه و عملکرد کل شود.